Κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, είμαστε σαράντα δύο χρόνια μετά, σαράντα δύο χρόνια από εκείνο το μεγάλο ξεσηκωμό της νεολαίας και στη συνέχεια του λαού. «Ψωμί –Παιδεία- Ελευθερία», τι δυνατό σύνθημα για εκείνη την εποχή! Και πίσω από αυτό το σύνθημα υπήρχε ένα γενικό αίτημα για κοινωνική δικαιοσύνη και δημοκρατία.
Ακούω μερικούς ακόμα να λένε «Και τι άλλαξε τώρα;», «Και τώρα που δεν έχουμε χούντα τι έγινε;», «Τι κακό έκανε η χούντα;» και άλλα σχετικά. Τι ήταν «χούντα» το ξέρουμε καλύτερα όσοι ζήσαμε εκείνα τα χρόνια, τα χρόνια τα δίσεκτα. Το γνωρίζουμε όσοι ζήσαμε τη στέρηση της ελευθερίας, όσοι αισθανόμασταν δίπλα μας τον χαφιέ που μας ακολουθούσε, όσοι παίρναμε το σημείωμα από την Ασφάλεια που έγραφε «Δι’ υπόθεσίν σου», και μετά Κραβαρίτης, Μπάμπαλης, Καραπαναγιώτης και οι άλλοι βασανιστές της χούντας.
Ποιο ήταν το έγκλημά μας; Ο χαφιές. Σε είχε καρφώσει, γιατί μιλούσες με τους συμφοιτητές σου για τη δημοκρατία, για τον διεθνισμό, για το δίκαιο, για την ειρήνη. Αρκετοί φίλοι μας ήταν στη φυλακή. Αρκετοί βασανίζονταν. Αρκετοί πέθαναν, όπως ο Νικηφόρος Μανδηλαράς. Άλλοι έμειναν παράλυτοι από τα βασανιστήρια στο ΕΑΤ-ΕΣΑ. Θυμόμαστε τον αγωνιστή και συμπατριώτη μου, το Σπύρο Μουστακλή.
Υπάρχει σε κάποιους η πλάνη ότι η χούντα κατέλυσε τη διαφθορά. Αυτοί είναι που δεν γνώριζαν για το «μπαλόσημο», για το Λαδά και τη μεγάλη διαφθορά και διαπλοκή που υπήρχε μέσα στη χούντα. Απλώς σε εκείνες τις συνθήκες η διαφθορά δεν αποκαλύπτεται, όπως αποκαλύπτεται σε συνθήκες δημοκρατίας. Γιατί τότε τα έσκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά.
Και πού να σας θυμίσω τη χωροταξία και την πολεοδομία που έκανε ο Παττακός. Έδωσε ένα σύνθημα: «Αυξάνουμε τους συντελεστές δομήσεως, για να πάρει μπροστά η οικονομία και χτίστε όπου θέλετε. Γκρεμίστε και διατηρητέα και ιστορικά κτήρια». Κι αυτό έγινε τότε. Έτσι άρχισαν να γκρεμίζονται κτήρια. Κι αυξήθηκε ο συντελεστής δομήσεως στην Ελλάδα κατά 30% και 40% σε σχέση με τον υπάρχοντα. Τότε χτίστηκαν συγκροτήματα σε παραλίες και σε αιγιαλούς.
Έζησα εκείνα τα χρόνια της αγωνιστικής ανάτασης του λαού, που ήταν και πνευματική ανάταση: Θεοδωράκης, Μαρκόπουλος, Λεοντής, Ξυλούρης, Σεφέρης, Ελύτης. Διαβάζαμε Σικελιανό και Ρίτσο. Ξενυχτούσαμε συζητώντας πώς θα διώξουμε αυτή τη βάρβαρη χούντα που είχαμε στο κεφάλι μας. Ο λαός στην αρχή ήταν φοβισμένος. Στη συνέχεια ξεθάρρεψε με μπροστάρα τη νεολαία. Συνδεθήκαμε με τις αγωνιστικές παραδόσεις του λαού μας, την επανάσταση του ’21, την εθνική αντίσταση. Τραγουδούσαμε «τα παιδιά της Σαμαρίνας», που δεν τα ξέρανε πολλοί, το «πότε θα κάνει ξαστεριά», κλέφτικα και αντάρτικα τραγούδια.
Έτυχε να ζήσω από κοντά τα γεγονότα έξω από το Πολυτεχνείο εκείνες τις βραδιές. Δίπλα μας έπεφταν τραυματισμένοι αγωνιστές και στην πλατεία Αιγύπτου τα πολυβόλα θέριζαν. Ήταν πόλεμος πραγματικός. Τα τανκς κατέβαιναν από του Γουδή μέσα από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας. Και η έμπνευση του σταθμού του Πολυτεχνείου, εκείνη η φωνή του Δημήτρη Παπαχρήστου και της Μαρίας Δαμανάκη. Μετά, βασανιστήρια, Γενική Ασφάλεια, ΕΑΤ-ΕΣΑ.
Και για το ΕΑΤ-ΕΣΑ θα σας πω το πιο συγκλονιστικό. Την ώρα που βασανίζονταν γυναίκες, γύρω-γύρω σε μια αυλή ήταν τα κελιά. Βασανίζονταν τη νύχτα και το δράμα αυτών που βασανίζονταν το ζούσαν όλοι οι άλλοι. Και οι γυναίκες βασανίζονταν και τραγουδούσαν τραγούδια Θεοδωράκη. Τι φοβερό! Και έβριζαν τους βασανιστές και τους έλεγαν: «Δεν ξέρετε τι κάνετε!». Αυτές είναι οι πιο συγκλονιστικές στιγμές: Πού ανάγεται ο άνθρωπος σε τέτοια έξαρση αγωνιστική!
Κι εμείς, λοιπόν, τώρα έχουμε μία μεγάλη ευθύνη, να μην συμβιβαστούμε, να μην βολευτούμε, να μην χαριστούμε στη διαπλοκή. Να συνεχίσουμε τον αγώνα για κοινωνική δικαιοσύνη, περισσότερη δημοκρατία, πραγματική και ουσιαστική παιδεία, κόντρα στις δυνάμεις της καταστροφής και των κοινωνιών και του πλανήτη.
Ευχαριστώ.
Δείτε την ομιλία του Γιώργου Δημαρά εδώ