Κυρίες και Κύριοι Συνάδελφοι,

 

Αποτελεί κοινή διαπίστωση σήμερα ότι η Αθήνα γηράσκει και πολλές περιοχές του κέντρου ρημάζουν και παρακμάζουν.

 

Ο κακός πολεοδομικός σχεδιασμός των προηγούμενων δεκαετιών σε συνδυασμό με τη γήρανση των κτηρίων και άλλους παράγοντες,  δημιούργησε   ασφυκτικές συνθήκες  στο κέντρο της Αθήνας.

 

Είναι νομίζω κοινή πεποίθηση ότι χρειάζονται τολμηρά μέτρα για να γίνουν αυτές οι περιοχές αξιο-βίωτες και να   πάρει το κέντρο την ποιότητα και τη λειτουργικότητα που αξίζει σε μια πόλη με την ιστορία της Αθήνας.

Αποτελεί ανάγκη να ανανεωθεί και να αναπλαστεί η Αθήνα  για την αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών της.

 

Ποιές είναι όμως οι παρεμβάσεις που χρειάζεται σήμερα η Αθήνα;

 

·Χρειάζεται αύξηση του πρασίνου;

Η πρωτεύουσα της χώρας έχει το μικρότερο ποσοστό πρασίνου από όλες τις πρωτεύουσες της Ευρώπης ανά κάτοικο.

 Το ποσοστό ανά κάτοικο  είναι γύρω στο 1.00 τετραγωνικό μέτρο  και με τους πιο ελαστικούς υπολογισμούς πλησιάζει τα 2.00 τετραγωνικά μέτρα ανά κάτοικο. Η  κανονική αναλογία πρασίνου που υπάρχει σε πολλές ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι 9.00 έως 10.00 τ.μ. ανά κάτοικο.

Αυτό σημαίνει ότι για να αποκτήσει η Αθήνα μια κανονικότητα σε ότι αφορά το πράσινο, θα πρέπει να τριπλασιαστεί η να τετραπλασιαστεί η επιφάνεια πρασίνου που αντιστοιχεί σε κάθε κάτοικό της.

 

·Χρειάζεται αύξηση  των κοινόχρηστων χώρων;

Είναι  γνωστή η έλλειψη σχολείων, παιδικών χαρών, χώρων άθλησης κ.λ.π.

·Χρειαζόμαστε να δώσουμε χώρο στον πεζό και τον ποδηλάτη; 

Δεν λείπει ένα  δίκτυο  πεζόδρομων για άνετες και ασφαλείς μετακινήσεις των  πεζών;

Δεν χρειαζόμαστε τις λεγόμενες πράσινες διαδρομές, που συνδυάζουν το περπάτημα με το πράσινο;

Δεν χρειαζόμαστε ένα δίκτυο ποδηλατοδρόμων για ήπιες και οικονομικές μετακινήσεις φιλικές στο περιβάλλον;

 

Χρειαζόμαστε όλα αυτά και άλλα πολλά όπως:

·τη δημιουργία χώρων πρασίνου και ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων με την κατεδάφιση  παλαιών κτηρίων, που δεν έχουν επάρκεια  στατικής αντοχής σύμφωνα  με τους  κανονισμούς και δεν υπάρχουν άλλοι λόγοι να διατηρηθούν. Την αποκατάσταση της στατικής αντοχής των παλαιών κτηρίων που  θα κριθεί ότι δεν πρέπει να  κατεδαφιστούν και βέβαια τη βελτίωση της ενεργειακής τους συμπεριφοράς.  

·Την αισθητική αναβάθμιση στις γειτονιές της πόλης με παρεμβάσεις χαμηλού κόστους, όπως η αύξηση του πρασίνου, οι εικαστικές παρεμβάσεις καλλιτεχνών από τα κέντρα τεχνών των Δήμων και πολλά ακόμα.

·Χρειάζεται η ανάπλαση αξιόλογων δρόμων, πλατειών και σημείων ιστορικής και πολιτισμικής αναφοράς, σε συνδυασμό με το σχέδιο ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.

·Χρειάζεται με τα έργα αυτά η δημιουργική ενεργοποίηση του ανθρώπινου  δυναμικού που είναι στην ανεργία ή την υποαπασχόληση,   ιδιαίτερα των νέων επιστημόνων μηχανικών, των τεχνικών και του εργατοτεχνικού δυναμικού.

 

Για ένα πρόγραμμα ανάπλασης της Αθήνας με μακρά πνοή και σαφές χρονοδιάγραμμα, θα πρέπει να  έχουμε ένα γενικό σχέδιο με ορίζοντα δεκαετιών που θα εξειδικεύεται χρονικά και χωρικά.

 

Όπως εξήγησα στις Επιτροπές, μέχρι σήμερα, η έλλειψη συντονισμού σε τρία επίπεδα, στο επίπεδο της Κυβέρνησης, των Περιφερειών και των Δήμων, ήταν και συνεχίζει να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και η βασική αιτία που δεν προχώρησαν οι αναπλάσεις που σχεδιάστηκαν τα προηγούμενα χρόνια.

 

Διαφορετικές μελέτες έχουν στα συρτάρια τους οι υπηρεσίες της Περιφέρειας Αττικής, άλλες ο Δήμος Αθηναίων και άλλες το Υπουργείο Περιβάλλοντος.

Η έλλειψη συντονισμού στα 3 αυτά επίπεδα είναι  αυτό που δεν επέτρεψε να προχωρήσουν οι  μελέτες που έχουν ήδη εκπονηθεί.

 

 Έχουμε παραδείγματα, όπως  η μελέτη αναβάθμισης και ενοποίηση των χώρων του Πολυτεχνείου και του Μουσείου, η ανάπλαση των χώρων γύρω από τους σιδηροδρομικούς σταθμούς (όπως του Σταθμού Λαρίσης και του Σταθμού Πελοποννήσου), η ανάπλαση της οδού Πανεπιστημίου και ένα σωρό άλλες μελέτες πολεοδομικών παρεμβάσεων, που υπάρχουν σε συρτάρια.

 

Αντίθετα θα πρέπει να υπογραμμίσουμε τη σημαντική αναβάθμιση που πέτυχαν πόλεις της Περιφέρειας. Επίσης θετικά παραδείγματα συναντούμε σε αρκετούς περιφερειακούς Δήμους της Αττικής.

 

Η Αθήνα χρειάζεται λοιπόν ένα ευρύ σχέδιο με μακροπρόθεσμο ορίζοντα και συγκεκριμένους στόχους.

 

Ένα σχέδιο που θα διαμορφωθεί με  βασικό ρόλο της αυτοδιοίκησης πρώτου και δεύτερου βαθμού και τη συμμετοχή των αρμόδιων Υπουργείων Πολιτισμού, Περιβάλλοντος και  Υποδομών και Μεταφορών.

Μέχρι σήμερα συνηθίσαμε μόνο σε αποσπασματικές παρεμβάσεις χωρίς  γενικό πλάνο και όραμα.

 Ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας (ΟΡΣΑ) παρέδωσε το Ρυθμιστικό Σχέδιο Αττικής, αλλά από εκεί και πέρα όλα έμειναν στα χαρτιά. Ο ίδιος ο ΟΡΣΑ καταργήθηκε.

Με το σχέδιο νόμου «Σύσταση Φορέα Αναπλάσεων της πόλης των Αθηνών» του Υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών, η Κυβέρνηση πραγματοποιεί ένα σημαντικό πρώτο βήμα προκειμένου να καταστεί εφικτή η ταχύρρυθμη υλοποίηση αναπλάσεων στο κέντρο της Αθήνας.

 

Σκοπός είναι η βελτίωση της ποιότητας ζωής στις  υπό ανάπλαση περιοχές, η τόνωση της κοινωνικής συνοχής και η  οικονομική  ανάπτυξη.

 

Το νομοσχέδιο κινείται στο πλαίσιο της υπάρχουσας νομοθεσίας και στα πλαίσια  του Συντάγματος σε ότι αφορά την προστασία της ιδιοκτησίας.

 

 Σκοπό έχει να συντονίσει τα τρία επίπεδα διοίκησης,  την Κυβέρνηση, την Περιφέρεια και το Δήμο της Αθήνας, ώστε να μπορούν να προχωρήσουν παρεμβάσεις στο κέντρο της πόλης που είναι ώριμες και πάρα πολλές από αυτές έχουν ολοκληρωμένες μελέτες.

Οι προτεραιότητες που τίθενται είναι η  ανάπλαση δύο περιοχών του κέντρου που κατά γενική εκτίμηση απαιτούνται παρεμβάσεις, δηλαδή τα «Προσφυγικά» στη Λεωφόρο Αλεξάνδρας και το Εμπορικό Τρίγωνο της Αθήνας. 

 

Για την ανάπλαση των περιοχών αυτών συστήνεται εταιρία ειδικού σκοπού υπό τη μορφή της ανώνυμης εταιρίας. Στη Διοίκηση της οποίας μετέχουν ο Δήμος Αθηναίων η Περιφέρεια Αττικής και τα αρμόδια Υπουργεία.

 

Ο φορέας αυτός επαναλαμβάνω ότι έχει στόχο τον συντονισμό (όχι το καπέλωμα) προκειμένου να γίνουν γρήγορα οι αναγκαίες παρεμβάσεις και να αξιοποιηθούν οι υπάρχουσες σήμερα μελέτες που προαναφέρθηκαν με πιθανές τροποποιήσεις και επικαιρο-ποιήσεις.

 

Στο Διοικητικό Συμβούλιο του φορέα θα εκπροσωπούνται τα συναρμόδια Υπουργεία (ΥΠΕΝ, Πολιτισμού, Υποδομών και Μεταφορών), και θα μετέχουν επίσης εκπρόσωποι του Δήμου Αθηναίων, της Περιφέρειας Αττικής, καθώς και ο Διοικητής του Νοσοκομείου Αγ. Σάββας για ειδικό σκοπό.

Θα έχει επίσης ένα οκταμελές ΓΝΩΜΟΔΟΤΙΚΟ ΤΕΧΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ.

 

Η λειτουργία της Εταιρείας αναμένεται να  ενεργοποιήσει και άλλους φορείς, δημόσιους και ιδιωτικούς, αλλά και φορείς της κοινωνίας των πολιτών που έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στο σχεδιασμό και την υλοποίηση των αναπλάσεων.

Η εταιρία, με την επωνυμία «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» στο πλαίσιο του σκοπού της, θα μπορεί:

- να προχωρεί στην αξιοποίηση εγκαταλελειμμένων, κενών ή ανενεργών κτηρίων, με τη σύμφωνη γνώμη και τη συνεργασία των ιδιοκτητών ή διαχειριστών τους,

- να αποκαθιστά διατηρητέα κτήρια και νεώτερα μνημεία,

-να αναλαμβάνει δράσεις ενίσχυσης της νεοφυούς και καινοτόμου επιχειρηματικότητας και της αλληλέγγυας οικονομίας,

- δράσεις πολιτιστικής αναβάθμισης,

- δράσεις αθλητισμού και δράσεις υπέρ των νέων και των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων.

 

Για την εξυπηρέτηση των σκοπών της η εταιρία θα μπορεί να προβεί μεταξύ άλλων:

 

·Στην καταγραφή του κτηριακού και πολιτιστικού αποθέματος,

·Στην εκτέλεση έργων ή ανάθεση σε τρίτους έργων ανάπλασης,

·Στην διενέργεια αρχιτεκτονικών διαγωνισμών και εν γένει διαγωνιστικών διαδικασιών για τις προς ανάθεση μελέτες,

·Στην εκπόνηση, ανάθεση, εποπτεία, παρακολούθηση και παραλαβή μελετών, ενδεικτικά, για την ανάπλαση και αποκατάσταση διατηρητέων κτηρίων και νεωτέρων μνημείων, αστικών αναπλάσεων και αρχιτεκτονικής, μελετών επί θεμάτων στεγαστικής αποκατάστασης και επανα-κατοίκησης.

·Στη συμμετοχή σε προγράμματα ανάπτυξης, δημόσια ή ιδιωτικά, καθώς και σε επιχειρησιακά προγράμματα ΕΣΠΑ,

·Στην ανάληψη δράσεων ή εκτέλεση έργων, κατόπιν σύναψης προγραμματικών συμβάσεων με δημόσιους φορείς, ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ,

·Στην οργάνωση προγραμμάτων, εκθέσεων και συνεδρίων,

·Στη συνεργασία με φορείς της Ε.Ε.

 

 

Κατά τη διάρκεια των συζητήσεων στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις που κατέθεσαν συνάδελφοι της αντιπολίτευσης και οι φορείς που συμμετείχαν στη διαβούλευση, έγιναν ορισμένες βελτιώσεις σε διατάξεις του νομοσχεδίου.

 Βελτιώσεις έγιναν για στο άρθρο 2 σύμφωνα με την πρόταση της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία για «δράσεις βελτίωσης της προσβασιμότητας του αστικού περιβάλλοντος σε άτομα με αναπηρία και μειωμένη κινητικότητα».

 

Επίσης έγιναν αλλαγές στο άρθρο 2 σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των Ελλήνων Αρχαιολόγων.

Θα ήθελα στο σημείο αυτό να απαντήσω στην κριτική που έχει ασκηθεί από την αντιπολίτευση στο νομοσχέδιο.

 

Να επισημάνω ότι εκείνο που κάνει εντύπωση είναι ότι δεν ακούστηκε από πουθενά μια αυτοκριτική από κόμματα που κυβέρνησαν για δεκαετίες και ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για την έως σήμερα κατάσταση  του κέντρου της Αθήνας. Της ασυνεννοησίας, της έλλειψης συντονισμού και  της απραξίας και η πόλη να αφήνεται στον εκφυλισμό και την παρακμή.

Ας απαντήσουν λοιπόν οι εκπρόσωποι της Ν.Δ. και της Δημοκρατικής Συμπαράταξης:

 

-Τι εμπόδισε τον Δήμο Αθηναίων και την Περιφέρεια Αττικής  για πολλές 10ετίες να υλοποιήσουν τις έτοιμες μελέτες που διέθεταν;

- Τι εμπόδισε τους πρώην Υπουργούς Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εσωτερικών, Υποδομών  Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ να κάνουν αυτά  που έπρεπε να κάνουν ;

- Γιατί καταργήθηκε ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αθήνας;

-Γιατί δεν είδαμε κατά το παρελθόν σοβαρές πρωτοβουλίες συντονισμού και ενιαίου – κοινού σχεδίου μεταξύ Περιφέρειας και Δήμου;

- Γιατί καταργήθηκε  ο φορέας  ΕΑΧΑ για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων και αναπλάσεις;

 

Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι:

 Τι έπρεπε να κάνει η σημερινή κυβέρνηση βλέποντας την απραξία  στο επίπεδο της αυτοδιοίκησης;

Να αφήσει την κατάσταση στην αδράνεια του συστήματος με συνέπεια τη διαρκή υποβάθμιση της πόλης χωρίς κάποιες συγκεκριμένες παρεμβάσεις για  ανάκαμψη της αρνητικής πορείας;

Η επιλογή ήταν να γίνει κάτι ή να  μην γίνει; Ή  απλώς να μιλάμε  για τις πρωτοβουλίες που έπρεπε να έχουν παρθεί από Δήμο και Περιφέρεια.

Υπήρχε το θετικό παράδειγμα από το πρόσφατο παρελθόν που είχε κάνει έργο.

 Είναι η ΕΑΧΑ  που ανέφερα, η Εταιρία Ενοποίησης Αρχαιολογικών χώρων και Αναπλάσεων.

Ερωτώ: Θα υπήρχε η ανάπλαση της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, της Αποστόλου Παύλου, του Θησείου και γενικά του χώρου γύρω από την Ακρόπολη χωρίς την ΕΑΧΑ;

Προφανώς όχι.

Το μεγάλο λάθος είναι ότι τον Ιανουάριο του 2014 η ΕΑΧΑ καταργήθηκε. Όπως καταργήθηκε και ο Οργανισμός Ρυθμιστικού Σχεδίου Αττικής (ΟΡΣΑ).

Εάν δεν είχε καταργηθεί η ΕΑΧΑ από την κυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου θα μπορούσε να διευρυνθεί το αντικείμενο και τις αναπλάσεις που συζητάμε να τις έκανε εκείνος ο φορέας.

Τα κόμματα που κατήργησαν την ΕΑΧΑ και τον ΟΡΣΑ, το ΠΑΣΟΚ και η Ν.Δ., κάνουν κριτική, νομίζω, μόνο από αντιπολιτευτική διάθεση.

Μίλησα σε ομιλία μου στη συνεδρίαση της Επιτροπής για την κακή σχέση της ΝΔ με την πολεοδομία, τη χωροταξία και το οικιστικό περιβάλλον.

Στα χρόνια της παντοκρατορίας της δεξιάς ΕΡΕ και Ν.Δ. τον σχεδιασμό τον άφησε στα συμφέροντα των τσιφλικάδων και των κερδοσκοπικών εταιριών του κλάδου.

Ο όποιος πολεοδομικός σχεδιασμός ακολουθούσε τη « ψευτο-ρυμοτόμηση» που έκαναν οι τσιφλικάδες κόβοντας μικρά οικόπεδα – αγροτεμάχια όπου ο κόσμος  έκτιζε  αυθαίρετα.

 Έτσι διαμορφώθηκαν  πολλές πόλεις της Ελλάδας.

 Η χούντα το 1968  με το νόμο Παττακού  της λογικής του «γκρεμίστε και χτίστε παντού» έδωσε τη χαριστική βολή στα διατηρητέα κτήρια και σε ολόκληρα οικιστικά σύνολα που είχαν διατηρηθεί μέχρι τότε.

Τότε καταστράφηκαν και οι παραλίες με κτήρια - μαμούθ με χαρακτηριστικά παραδείγματα τα Μάλια στην Κρήτη και τη Ρόδο. Ο Παττακός αύξησε το συντελεστή δομήσεως χωρίς κριτήρια γενικά στο 30% και σε πολλές περιοχές στο 40% χωρίς καμιά αναλογική βέβαια αύξηση των κοινόχρηστων χώρων.

 

Η ΝΔ επίσης με το νόμο Ταγαρά, μείωσε τους κοινόχρηστους χώρους, στις νέες εντάξεις σχεδίων πόλεως,  τροποποιώντας το νόμο Τρίτση και μειώνοντας την εισφορά σε γή.

Τι να πούμε για την εκτός σχεδίου δόμηση που κατέστρεψε τις  πιο όμορφες φυσικές ομορφιές της χώρας και έσπειρε κτήρια χωρίς σχέδιο, χωρίς δρόμους, χωρίς αποχετεύσεις, χωρίς τρόπο προσπέλασης σε παραλίες, χωρίς σχολεία, χωρίς πλατείες, χωρίς χώρους κοινωνικής πρόνοιας κλπ.

Αυτή την χαοτική πολεοδομική κατάσταση κληρονομήσαμε.

 Γι’  αυτό λοιπόν λέω ότι χρειάζεται αυτοκριτική αν θέλουμε να είμαστε ειλικρινείς και να συμβάλλουμε στην επανόρθωση καταστάσεων και στην αλλαγή πορείας.

Εκτιμώ ότι όλοι όλες οι πολιτικές δυνάμεις της χώρας αντιλαμβάνονται πλέον την ανάγκη των αναπλάσεων και την εξαιρετική σημασία της αναβάθμισης των αστικών κέντρων.

 

Η αρχή έχει γίνει.

 

 Με το νομοσχέδιο αυτό, μπαίνουν οι πρώτες βάσεις για αναπλάσεις του κέντρου της Αθήνας. Ελπίζω να κατανοηθεί αυτή η ανάγκη γιατί το όφελος που  θα  προκύψει για το κέντρο της Αθήνας θα είναι πολλαπλό.

.

Η κριτική που γίνεται για το κόστος λειτουργίας που θα έχει ο νέος φορέας, δεν στέκει.

 

Η δαπάνη μερικών δεκάδων χιλιάδων ευρώ, ακόμη και εκατοντάδων θα φέρει υπεραξία εκατομμυρίων και δισεκατομμυρίων , εάν προσμετρήσουμε , την ποιότητα ζωής αλλά και τα οφέλη από τις υπεραξίες και τον τουρισμό.

 

Σε αυτό το όραμα αναβάθμισης του κέντρου της Αθήνας να ενεργοποιήσουμε τις νέες δυνάμεις επιστημόνων και φοιτητών (Πανεπιστήμια, Πολυτεχνείο κ.α.).

 

Στην τοποθέτησή μου στην Επιτροπή  αναφέρθηκα στις προσπάθειες που έγιναν  για την ανάπλαση του κέντρου της Αθήνας από  τη Μελίνα Μερκούρη και τον Αντώνη Τρίτση, ας τιμούμε τα πρόσωπα που τολμούν και προσφέρουν.

 

Ήθελα να τονίσω και το επαναλαμβάνω σήμερα από το βήμα της Ολομέλειας, ότι για να αλλάξει πρόσωπο η Αθήνα χρειάζονται πιο  τολμηρές παρεμβάσεις. Χρειάζονται παρεμβάσεις σε ολόκληρα οικοδομικά τετράγωνα, σε ολόκληρες περιοχές με  ολοκληρωμένο σχέδιο.

Ένα σχέδιο μακρόπνοο και μακρόχρονο. Αυτό θα μπορεί να υλοποιηθεί σε στάδια από πολλούς δημάρχους και πολλούς  υπουργούς και διαφορετικές κυβερνήσεις.

 

Αυτό το σχέδιο πρέπει να το συν-διαμορφώσουμε με διακομματική συνεννόηση. Θα χρειαστεί ένα νέο θεσμικό πλαίσιο και πιθανή αναθεώρηση συνταγματικών διατάξεων.

 

Ας δούμε λοιπόν τα πράγματα με θετικό τρόπο.

 

Το βήμα που γίνεται  σήμερα και η συζήτηση, ας είναι ένα ξεκίνημα για τη συνεννόηση και το διάλογο προκειμένου να διαμορφωθεί το κοινό όραμα και σχέδιο, για το καλό  όλων αυτών που υπάρχουν σήμερα και εκείνων που έρχονται.