Οικολογία και νέα Ηθική

Άρθρο του Γιώργου Δημαρά που δημοσιεύτηκε πριν την κρίση (Σεπτέμβριος 2008)

Η ΟΙΚΟΛΟΓΙΑ είναι πρωτίστως ηθικό ζήτημα.

Έχουμε δικαίωμα να υπονομεύσουμε τη ζωή των επόμενων γενεών;

Έχουμε δικαίωμα να εξαφανίζουμε με την αλόγιστη δράση μας χιλιάδες ζωικά ή φυτικά είδη;

Έχουμε δικαίωμα να βάζουμε σε κίνδυνο την υγεία και την ζωή των συνανθρώπων μας;

Η απάντηση με ηθικά κριτήρια είναι προφανώς ΟΧΙ!

Όμως συμμετέχουμε ο καθένας σε κάποιο βαθμό σε ενέργειες που δεν χαρακτηρίζουν τους «ενάρετους» πολίτες κατά την «Αριστοτελική ΗΘΙΚΗ», όταν μολύνουμε τον αέρα και τα νερά, όταν σπαταλάμε μη αναπληρώσιμους φυσικούς πόρους, όταν συμμετέχουμε στη δυσμενή αλλαγή του κλίματος ή δεν κάνουμε τίποτα για να αλλάξει αυτή η καταστροφική πορεία.

Οποιαδήποτε προσπάθεια να αλλάξει σε θετική κατεύθυνση ο κόσμος περνάει μέσα από τη διαδικασία εξύψωσης του ίδιου του ανθρώπου. Η διαδικασία όμως αυτή προϋποθέτει: Σωστή παιδεία, θετικά πρότυπα, ψυχική υγεία και κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο υπάρχουν και λειτουργούν οι θεμελιώδεις πανανθρώπινες αξίες και οι κανόνες ηθικής συμπεριφοράς.

Η νέα σύγχρονη κρίση είναι οικολογική, περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική (με την έννοια της βιωσιμότητας).

Η αλλαγή της πορείας για να σωθεί ότι μπορεί να σωθεί και να κινηθούν οι εξελίξεις σε θετική βιώσιμη κατεύθυνση απαιτεί πολίτες που μπορούν να πάρουν ΕΥΘΥΝΗ. Το μεγαλύτερο όμως ποσοστό του λαού μας βρίσκεται σε μια νέου τύπου υποδούλωση. Αυτή την υποδούλωση που φέρνει η ανέχεια, ο ραγιαδισμός, το λούκι των δανείων, η ανεργία και ο εθισμός στην μικροπαρανομία. Αυτοί οι πολίτες επηρεάζονται η εξαγοράζονται πολιτικά με μια υπόσχεση διορισμού, ή με κάλυψη κάποιας παρανομίας ή ακόμη χειρότερα με τριχίλιαρα και πεντοχίλιαρα. Αυτοί οι πολίτες δεν είναι σε θέση να πάρουν ΕΥΘΥΝΗ. Οι πολίτες που είναι στο περιθώριο, που δέχονται αντί για ουσιαστική πληροφόρηση καθημερινή πλύση εγκεφάλου, γίνονται περισσότερο εξαρτημένοι από την πολιτική και οικονομική εξουσία. Έτσι είναι επόμενο η στράτευση τους (για το κακώς νοούμενο συμφέρον) πίσω από άρματα που δεν γνωρίζουν που τους πάνε.

Για να μπορεί ο λαός να υψώσει ηθικό ανάστημα πρέπει να είναι πραγματικά ελεύθερος έξω απ΄ το λούκι. Πρέπει να αντισταθεί στο μοντέλο ζωής – κατανάλωσης που μας επιβάλλουν έντεχνα με τη μόδα, την νέου τύπου διασκέδαση – κονσέρβα, τα εφήμερα αγαθά μιας χρήσης κ.λ.π..

Για να ενημερωθεί ο πολίτης και να πάρει θέση ευθύνης έχουμε όλοι υποχρέωση να βοηθήσουμε, ιδιαίτερα δάσκαλοι, καθηγητές, δημοσιογράφοι, «άφθαρτοι» πολιτικοί, γονείς, επιστήμονες, κληρικοί και όλοι οι « γνωρίζοντες » πολίτες.

Να καταδείξουμε την ευθύνη κάθε εξουσίας και κυρίως της πολιτικής εξουσίας που με το «πελατειακό σύστημα» κρατούν τους πολίτες σε ομηρεία. Να λειτουργήσει ουσιαστικά η δημοκρατία και να βρούμε το δρόμο για τις απαιτούμενες αλλαγές στο κοινωνικό οικονομικό σύστημα που θα εξασφαλίζει και τη βιωσιμότητα και την ποιότητα ζωής.

Η ΕΥΘΥΝΗ είναι συλλογική αλλά επιμερίζεται και στον καθένα προσωπικά. Για το ξεκίνημα μιας νέας πορείας για την « σωτηρία » μας και την επιβίωση απαιτούνται νέοι κώδικες συμπεριφοράς δηλαδή μια ΝΕΑ ΗΘΙΚΗ 

Εάν υπάρχει τρόπος να κριθούμε (Β΄ παρουσία, μοριοδότηση, point system) τότε το βασικό κριτήριο θα είναι στάση μας απέναντι στο ΘΑΥΜΑ που λέγεται ΖΩΗ πάνω στον πλανήτη ΓΗ.

Σίγουρα οι υποθετικές ποινές για εκείνους που βομβαρδίζουν πόλεις και χώρες, για εκείνους που βάζουν φωτιές στα δάση, για τους καπεταναίους που ρίχνουν τα απόβλητα στη θάλασσα, για τους εργοστασιάρχες που ρίχνουν τα χημικά και δηλητήρια στα ποτάμια, τις λίμνες και τις θάλασσες θα ήταν πολύ βαριές (κακουργήματα).

Ο πρόεδρος Μπούς εκκλησιάστηκε και προσευχήθηκε πριν τις δολοφονικές πολεμικές επιθέσεις στο ΙΡΑΚ. Αυτά δεν ξεγελούν ούτε τον Θεό ούτε τους ενημερωμένους ανθρώπους. Παλαιότερα συνηθίζονταν η ευλογία των όπλων πριν τον πόλεμο πιθανώς και τώρα (τι μεγάλη αντίφαση – πόσο μεγάλη υποκρισία).

Οι ηθικοί κανόνες αλλάζουν με τη γνώση που έρχεται κυρίως μέσα από την επιστήμη και την παρατήρηση.

  • Σήμερα το «Αυξάνεστε και πληθύνεστε και κατακυριεύσατε την Γη» δεν αποτελεί ηθική παρότρυνση σε πλανητικό επίπεδο, όταν έχουμε τον κίνδυνο από την πληθυσμιακή έκρηξη.
  • Η Οικολογική Ηθική είναι: ειρηνική και αντιπολεμική και προβάλλει το πρότυπο της απλής - φυσικής, υγιεινής και ουσιαστικά ποιοτικής ζωής απέναντι στον καταναλωτισμό και την θεοποίηση του κέρδους.

Μερικοί κανόνες Οικολογικής ηθικής συμπεριφοράς.

    1. Λύνω τα προβλήματα ειρηνικά με διάλογο – διαβούλευση.
    2. Τηρώ τους κανόνες οικονομίας ενέργειας, συμβάλλοντας στην προσπάθεια περιορισμού των αρνητικών παραγόντων για τις κλιματικές αλλαγές. π.χ. (μειώνω το θερμοστάτη θέρμανσης, έστω και εάν έχω πλεόνασμα χρημάτων).
    3. Δεν πετάω τα σκουπίδια ή δηλητήρια στο ποτάμι η την λίμνη.
    4. Εάν είμαι κυνηγός σταματάω το κυνήγι.
    5. Παίρνω θέση στα κοινωνικά πολιτικά θέματα με κριτήριο το δίκαιο και το γενικό συμφέρον.
    6. Δεν κυκλοφορώ με το αυτοκίνητο μέσα στην πόλη όταν έχω εναλλακτικές λύσεις.
    7. Συμμετέχω στην ανακύκλωση.
    8. Δεν κτίζω γυάλινα κτίρια θερμοκηπίακού τύπου, αλλά σχεδιάζω το σπίτι μου με βιοκλιματικά κριτήρια.

    Γενικά το να κάνουμε οικονομία είναι οικολογικά θετική στάση ζωής.

    Οι νέοι ηθικοί κανόνες είναι συμβατοί με βασικές αξίες που διαμορφώθηκαν από την Γαλλική επανάσταση : κοινωνική δικαιοσύνη, ισότητα, ελευθερία, αδελφοσύνη και με εκείνες που προκύπτουν από τη διδασκαλία του Ιησού και άλλες θρησκείες όπως ειρήνη, απλότητα, αλληλεγγύη.

    Βασικό ζήτημα ηθικής είναι η κακή χρήση του πλούτου. Όπως για εκπόρνευση, για εξαγορά συνειδήσεων, για τρομοκράτηση έτσι και για την ρυπογόνα χρήση του. Το «δέρνω και πληρώνω» οικολογικά λέγεται «ρυπαίνω και πληρώνω ή καταστρέφω και πληρώνω » και είναι εξίσου ανήθικο.

    Ένα θέμα που απαιτεί η νέα ηθική είναι η μη κάλυψη των παραβατών – περιβαλλοντικών εγκλημάτων.

    Την ευθύνη για την προστασία της φύσης την έχουμε και εμείς οι πολίτες, όχι μόνο τα όργανα του κράτους.

    Όπως δεν θα καλύπταμε ένα δολοφόνο έτσι δεν πρέπει να καλύψουμε έναν εμπρηστή που βάζει φωτιά στο δάσος, εκείνος είναι εγκληματίας και εμείς συνεργοί όταν τον καλύπτουμε.

    Η Οικολογία και η πολιτική Οικολογία δημιουργήθηκε απ΄την ανάγκη αλλά και την ΕΛΠΙΔΑ ότι μπορούμε να γίνουμε καλύτεροι, να διατηρήσουμε την ομορφιά γύρω μας και να κάνουμε και την κοινωνία μας καλύτερη.