ΕΙΣΗΓΗΣΗ Γ. ΔΗΜΑΡΑ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ & ΕΜΠΟΡΙΟΥ
ΕΠΙ ΤΟΥ Σ/Ν ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΙΣΛΑΝΔΙΑΣ ΣΤΗΝ ΤΡΟΠΟΠΟΙΗΤΙΚΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΗΣ ΝΤΟΧΑ (2Η ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΔΕΣΜΕΥΣΗΣ) ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΟΥ ΚΙΟΤΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ
Κατά τη συζήτηση της επιτροπής της Βουλής Παραγωγής & Εμπορίου της 1/9/2016 επί του σ/ν του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας «Κύρωση της Συμφωνίας μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της, αφενός, και της Ισλανδίας, αφετέρου, σχετικά με την συμμετοχή της Ισλανδίας στην από κοινού ανταπόκριση στις υποχρεώσεις που έχουν αναλάβει η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη της και η Ισλανδία στη δεύτερη περίοδο δέσμευσης, σύμφωνα με την τροποποίηση της Ντόχα στο πρωτόκολλο του Κιότο, που κυρώθηκε με το ν. 4345/2015 (Α΄148), στη σύμβαση - πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή που έχει κυρωθεί με το ν. 3017/2002 (Α΄117)» ο Γιώργος Δημαράς ανέφερε τα εξής:
Είναι κοινός τόπος πλέον, πως ο κίνδυνος σημαντικών κλιματικών αλλαγών αποτελεί το μεγαλύτερο κίνδυνο για τον Πλανήτη και τη ζωή του ανθρώπου πάνω σε αυτόν.
Για πρώτη φορά φαίνεται ένα «περιβαλλοντικό» πρόβλημα να απειλεί το φυσικό θεμέλιο των κοινωνιών μας. Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς άλλο περιβαλλοντικό ή οικονομικό πρόβλημα που να συγκεντρώνει τόσο ευρεία επιστημονική αλλά και πολιτική συναίνεση γύρω από τη σημαντικότητα και τον τρόπο αντιμετώπισής του. Όμως, η μέχρι σήμερα αντίδραση της ανθρωπότητας είναι εντελώς άτολμη. Αυτό που λείπει είναι η αποφασιστικότητα των κυβερνήσεων των περισσοτέρων κρατών να προχωρήσουν άμεσα και από κοινού στις απαραίτητες αλλαγές πολιτικής στους βασικότερους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας, ώστε να προστατευτεί αποτελεσματικά το παγκόσμιο κλίμα.
Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου δεν είναι απλά η αιτία της αλλαγής του κλίματος. Είναι το σύμπτωμα του βρώμικου, σπάταλου και παράλογου μοντέλου παραγωγής και κατανάλωσης που ακολουθείται δεκαετίες τώρα.
Η πρωτοφανής κλιματική απειλή που αντιμετωπίζουμε
· πρέπει να μετατραπεί σε μια ευκαιρία για συνολική επαναξιολόγηση του μοντέλου αυτού.
· πρέπει να οδηγήσει σε έναν επανακαθορισμό, αυτού που εννοούμε ευημερία και διαγενεακή δικαιοσύνη.
· πρέπει να οδηγήσει σε μια άμεση στροφή των οικονομιών μας προς μια βιώσιμη κατεύθυνση.
Μια τέτοια στροφή θα οδηγήσει ταυτόχρονα και σε έξοδο από τη σημερινή οικονομική και κοινωνική κρίση, δημιουργώντας εκατομμύρια πράσινες θέσεις εργασίας. Επιπλέον, θα ελαχιστοποιήσει την ενεργειακή, πολιτική και οικονομική εξάρτηση από τις χώρες-παραγωγούς των ορυκτών καυσίμων.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου δημιουργείται, επειδή στη στρατόσφαιρα έχουμε συσσώρευση του διοξειδίου του άνθρακα και άλλων αερίων. Με άλλα λόγια, δεν μπορεί να φύγει προς το διάστημα η θερμότητα που φτάνει στη γη και έτσι αυξάνεται η θερμοκρασία της.
Τα αποτελέσματα της υπερθέρμανσης του πλανήτη γίνονται όλο και πιο αισθητά και οδηγούν ήδη σε ερημοποίηση τεράστιες εκτάσεις σε πολλές περιοχές.
Δεν είναι τυχαίο, ότι μέχρι πριν το 2013 (και την προσφυγική κρίση λόγω του πολέμου στη Συρία), οι κλιματικοί πρόσφυγες ήταν η πιο πολυπληθής ομάδα προσφύγων. Χιλιάδες συνάνθρωποί μας, που δεν μπορούσαν να καλλιεργήσουν τη γη τους, εγκαταλείπουν τον τόπο τους σε αναζήτηση καλύτερης τύχης. Εξάλλου και στη Συρία εκτός από τον πόλεμο έχουμε έντονο και το φαινόμενο της ερημοποίησης.
Η Ελλάδα σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, ανήκει στις 18 πιο τρωτές περιοχές του πλανήτη εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Οι καθοριστικότερες επιπτώσεις θα έχουν να κάνουν με τη μείωση των βροχοπτώσεων, την ένταση των καιρικών φαινομένων και τη γρήγορη εξάτμιση και μη απορρόφηση από το έδαφος.
Ως αποτέλεσμα θα έχουμε
· ερημοποίηση περιοχών,
· μείωση της γεωργικής παραγωγής,
· μειωμένη ροή ποταμών και διαθεσιμότητα υδάτινων πόρων,
· ενώ τα δάση θα είναι ευάλωτα σε καταστροφικές μεγα-πυρκαγιές.
Η άνοδος της μέσης θερμοκρασίας θα συνοδευτεί από συχνότερα και εντονότερα κύματα καύσωνα. Μέσα στον αιώνα μας αναμένεται οι ημέρες με θερμοκρασία άνω των 40oC να φτάσουν τις 30 ετησίως.
Ιστορικό «Κλιματικής Διπλωματίας»
Όπως είπαμε, οι κυβερνήσεις άργησαν να κατανοήσουν αυτό το φαινόμενο- και ακόμα κάνουν λίγα σε σχέση με αυτά που απαιτούνται και είναι δυνατά.
Οι πρώτες προσπάθειες για αντιμετώπιση του φαινομένου έγιναν την δεκαετία του 1990. Ήταν μια εποχή, ακριβώς μετά τη σύνοδο για το Ρίο το 1992 όπου αναπτυσσόταν δυναμικά η γενικότερη περιβαλλοντική διπλωματία.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έχει ξεκινήσει μια διαδικασία διαβούλευσης σε διεθνές επίπεδο, μια κλιματική διπλωματία για την αντιμετώπιση του φαινομένου.
To Πρωτόκολλο του ΚΙΟΤΟ (1997) είναι μια συμφωνία/σταθμός για τη διεθνή πολιτική για την κλιματική αλλαγή. Είναι η πρώτη διεθνής προσπάθεια για την χαλιναγώγηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε παγκόσμιο επίπεδο. Υπενθυμίζουμε εδώ, ότι το Πρωτόκολλο του Κιότο έχει κυρωθεί από το Ελληνικό Κοινοβούλιο με Νόμο 3017/2002.
Η συνέχεια διέψευσε τις πρώτες δεσμεύσεις: Η επιρροή εξορυκτικών και άλλων οικονομικών Lobbyies και η αδράνεια του οικονομικού και πολιτικού κατεστημένου με το φόβο της απώλειας εισοδημάτων απέτρεψε την εφαρμογή πιο θαρραλέων πολιτικών.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι το πρωτόκολλό του ΚΙΟΤΟ δεν ψηφίστηκε ποτέ από τον βασικό παραγωγό αερίων του θερμοκηπίου στον Κόσμο, τις ΗΠΑ.
Ακολούθησαν μια σειρά παγκόσμιες συσκέψεις για το κλίμα, σύνοδοι των μερών όπως ονομάζονται, για την εφαρμογή της συμφωνίας του ΚΙΟΤΟ και των δεσμεύσεων που έλαβαν οι ανεπτυγμένες χώρες να περιορίσουν τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Γιοχάνεσμπουργκ, Μπαλί, Βαρσοβία κλπ. είναι ορισμένες από αυτές τις συνόδους των μερών. Χαρακτηριστικό παράδειγμα των αποτυχιών της «διπλωματίας για το κλίμα» είναι η συμφωνία της Κοπεγχάγης (COP 15) το 2009, όπου παρά το δυναμικό κίνημα πολιτών που έδρασε παράλληλα σε ένα πολυήμερο αντι-συνέδριο, δεν προχώρησε σε δεσμεύσεις.
Περιγραφή της Ντόχα
Η τροποποίηση της Ντόχα (COP 18) αποτελεί μια σχετική καινοτομία (όπως επισημάνθηκε και πέρσι που συζητήθηκε και ψηφίστηκε με τον ν.4325/2015).
Πιο συγκεκριμένα υπενθυμίζουμε, ότι η τροποποίηση της Ντόχα αποτελεί την παράταση των δεσμεύσεων για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου που είχαν αναληφθεί με το γνωστό Πρωτόκολλο του Κιότο για την περίοδο (2013- 2020) και προβλέπει δεσμευτικές υποχρεώσεις για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τη δεύτερη αυτή περίοδο ανάληψης υποχρεώσεων. Επίσης στα ήδη γνωστά αέρια του θερμοκηπίου, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο, υποξείδιο του αζώτου (Ν2Ο), υδροφθοράνθρακες (ΗCFs), υπεφθονάνθρακες (PFCs), εξαφθοριούχο θείο(SF6), προστίθεται ένα νέο αέριο το τριφθοριούχο άζωτο (NF3).
Για την επίτευξη των στόχων έχει καταρτιστεί πίνακας που επισυνάπτεται στο ν. 4325/2015 με τις δεσμεύσεις από 38 μέρη, στα οποία προστίθενται νέες χώρες που δεν είχαν δεσμεύσεις στο αρχικό - ας πούμε - Πρωτόκολλο του Κιότο (Κύπρος, Μάλτα, Καζακστάν και Λευκορωσία). Από την άλλη, δεν περιλαμβάνονται οι ΗΠΑ που ποτέ δεν επικύρωσαν το Πρωτόκολλο του Κιότο και ο Καναδάς, που αποχώρησε από το Πρωτόκολλο του Κιότο στις 12 Δεκεμβρίου 2012 ανοίγοντας έτσι «το κουτί της Πανδώρας». Τρεις άλλες χώρες η Ιαπωνία, η Νέα Ζηλανδία και η Ρωσική Ομοσπονδία αποτελούν μέρη του Πρωτοκόλλου του Κιότο, αλλά δεν έχουν αναλάβει στόχους και υποχρεώσεις για τη δεύτερη περίοδο ανάληψης υποχρεώσεων και περιλαμβάνονται πλέον σε ξεχωριστό Παράρτημα μαζί με τον Καναδά.
Αποτίμηση της Ντόχα
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ η συμφωνία της Ντόχα παγίωσε τα επιτεύγματα 3 ετών διεθνών διαπραγματεύσεων για την κλιματική αλλαγή και άνοιξε το δρόμο για μια νέα συμφωνία το 2015 στο Παρίσι.
Μεταξύ των πολλών αποφάσεων που λαμβάνονται, οι κυβερνήσεις:
• δηλώνουν την αποφασιστικότητά τους ώστε να καθορίσει ο ΟΗΕ ένα χρονοδιάγραμμα για να υιοθετήσει μια καθολική συμφωνία για το κλίμα μέχρι το 2015, η οποία θα τεθεί σε ισχύ το 2020,
• προχωρούν στην ολοκλήρωση των εργασιών στο πλαίσιο του σχεδίου δράσης του Μπαλί,
• τόνισαν την ανάγκη να αυξηθεί η φιλοδοξία τους για μείωση των αερίων του θερμοκηπίου και να βοηθήσουν τις ευπαθείς χώρες να προσαρμοστούν.
• Ξεκίνησε μια νέα περίοδος δέσμευσης βάσει του Πρωτοκόλλου του Κιότο (2013-2020), εξασφαλίζοντας έτσι ορισμένα νομικά και χρηματοδοτικά εργαλεία για βοήθεια προς τις χώρες του νότου.
• σημειώθηκε κάποια πρόοδος προς την καθιέρωση οικονομικής και τεχνολογικής στήριξης για την ενίσχυση των επενδύσεων καθαρής ενέργειας και τη βιώσιμη ανάπτυξη στις αναπτυσσόμενες χώρες.
Αρνητικό σημείο της συμφωνίας ήταν η αποτυχία συνολικής απαγόρευσης της δυνατότητας μεταφοράς ή χρήσης εικονικών δικαιωμάτων εκπομπής ("hot air"), κάτι που υπονομεύει την περιβαλλοντική ακεραιότητα και αποτελεσματικότητα της παράτασης του Πρωτοκόλλου του Κιότο που αποφασίστηκε.
Η μόνη διασφάλιση είναι οι πολιτικές δεσμεύσεις της Ευρώπης, της Αυστραλίας και της Ιαπωνίας (δυστυχώς χωρίς νομική ισχύ) για αποφυγή χρήσης των εικονικών δικαιωμάτων εκπομπής.
Ο κοινός στόχος για τη δεύτερη περίοδο δέσμευσης του Κιότο θα είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 18% από το 1990 την περίοδο 2013-2020.
Οι χώρες που και στο παρελθόν έχουν υπονομεύσει τις διεθνείς ή τις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις για την δράση κατά της κλιματικής αλλαγής συνέχισαν και τώρα να αποτελούν εμπόδιο.
Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Ρωσία και η Κίνα θα συνεχίσουν να είναι αμέτοχοι θεατές, αφήνοντας το βάρος των ρυπογόνων δραστηριοτήτων τους στην πλάτη άλλων χωρών.
Ιδιαίτερα αρνητική ήταν η στάση της Πολωνίας η οποία, διατηρώντας την ίδια τακτική που ακολουθεί και στις ευρωπαϊκές διαπραγματεύσεις, μέχρι την τελευταία στιγμή προσπαθούσε να υπονομεύσει την κοινή ευρωπαϊκή στάση. Χαρακτηριστικό είναι, ότι η Πολωνία φιλοξενεί πλέον μεγάλο μέρος της γερμανικής βιομηχανικής παραγωγής.
Αξίζει να σημειωθεί, ότι η Ελλάδα συμμετείχε με την πιο χαμηλόβαθμη εκπροσώπηση στέλνοντας στη Συνδιάσκεψη … πρέσβη στο Κατάρ, τη στιγμή που άλλες χώρες συμμετείχαν με υπουργούς ή ακόμα και πρωθυπουργούς.
Η τροποποίηση της σύμβασης
Ο στόχος-δέσμευση μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που περιορίζει τις μέσες ετήσιες εκπομπές κατά την διάρκεια της δεύτερης δεσμευτικής περιόδου (2013-2020) στο 80% των εκπομπών σχετικά με το έτος βάσης (1990)για την Ε.Ε., την Κροατία και την Ισλανδία συνοδεύεται από μια υποσημείωση που διευκρινίζει, ότι ο στόχος αυτός είναι υποχρέωση που βασίζεται στην παραδοχή, ότι θα ικανοποιηθεί από κοινού από τα κράτη-μέλη της.
Αυτή την υποσημείωση υλοποιούμε τώρα με τη σύναψη συμφωνίας με την Ισλανδία.
** Η Κροατία ως γνωστόν απoτελεί μέλος της ΕΕ από την 1.1.2013 και επομένως δεν απαιτείται νέα διμερήw συμφωνία με την ΕΕ.
Η συμφωνία της Ντόχα δεν ήταν καθόλου φιλόδοξη ως διεθνής συμφωνία, όμως η βούληση της ΕΕ στην εφαρμογή πολιτικών κατά της κλιματικής αλλαγής βρίσκεται σε πολύ καλύτερο επίπεδο. Η Ισλανδία έχει ήδη υλοποιήσει τις δεσμεύσεις που αναφέρονται στη σύμβαση και η σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ 90 μέρες από την ψήφισή της από το τελευταίο κράτος-μέλος της ΕΕ.
Το μέλλον τις διεθνούς πολιτικής για το κλίμα.
Από τότε που ψηφίσαμε την τροποποίηση της Ντόχα έχουμε μια σημαντική θετική εξέλιξη, την υπογραφή της συνθήκης του Παρισιού, με την οποία συγκεκριμενοποιούνται οι στόχοι που απορρέουν από την συμφωνία και τίθεται ο στόχος διατήρησης της αύξησης της μέσης παγκόσμιας θερμοκρασίας το πολύ έως 2 βαθμούς σε σχέση με τα προ-βιομηχανικά επίπεδα ως το 2100.
Τα κράτη που συμφώνησαν θα πρέπει άμεσα να προχωρήσουν σε αναθεώρηση των στόχων τους, ώστε να θέσουν άλλους, πιο συνεπείς με τον παγκόσμιο στόχο και με τον μηδενισμό των παγκόσμιων εκπομπών το 2070 και την εισαγωγή φιλόδοξου στόχου για καθαρή, βιώσιμη ενέργεια και για 100% καθαρής παραγωγής ηλεκτρισμού μέχρι το 2050.
Η συνθήκη των Παρισίων για το κλίμα πρόκειται να επικυρωθεί σύντομα και από την Ελληνική Βουλή, ενώ έχει ξεκινήσει η διαβούλευση για να αποκτήσει και η χώρα μας έναν μακροχρόνιο ενεργειακό σχεδιασμό που να μην αφορά μόνο την ηλεκτρική ενέργεια, αλλά το σύνολο των δραστηριοτήτων που παράγουν αέρια του θερμοκηπίου.
Πιστεύω, ότι δεν υπάρχουν λόγοι να μην ψηφιστεί ομόφωνα αυτή η κύρωση της συμφωνίας.
Αποτελεί για ακόμα μία χώρα, την Ισλανδία, δέσμευση για την προστασία του κλίματος στον πλανήτη ΓΗ.