Ο νέος νόμος αποτελεί τροποποίηση του μνημονιακού νόμου 4269/14 για τη χωροταξία και είναι αποτέλεσμα διαπραγμάτευσης με τους θεσμούς. Σύμφωνα με το νέο χωροταξικό νόμο επιτυγχάνεται η εισαγωγή των βασικών αξιών της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιωσιμότητας οι οποίες απουσίαζαν στον προηγούμενο νόμο.
Πιο συγκεκριμένα:
- Δίνεται προτεραιότητα στον γενικό στρατηγικό σχεδιασμό που διακρίνεται στα τρία επίπεδα διάρθρωσης του κράτους: εθνικός, περιφερειακός και τοπικός (δημοτικός) και προβλέπονται τα τομεακά ειδικά χωρικά σχέδια ανεξαρτήτως διοικητικών ορίων. Στην κορυφή της πυραμίδας βρίσκεται η Εθνική Χωρική Στρατηγική. Τα Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια (π.χ. τουρισμού, ΑΠΕ) τοποθετούνται στη θέση που τους ανήκει, καθότι είναι τομεακά και όχι εθνικά όπως είχαν βαφτιστεί, ενώ ενισχύονται τα Περιφερειακά Χωροταξικά Πλαίσια.
- Εντάσσεται η έννοια της βιωσιμότητας στις βασικές αρχές και αναβαθμίζεται ο ρόλος της περιβαλλοντικής προστασίας και η προστασία συγκεκριμένων κατηγοριών ( ρέματα, αιγιαλός, ποτάμια και η ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά) σε όλα τα επίπεδα χωροταξικού σχεδιασμού. Προσφέρεται έτσι ένα ισχυρότερο πλαίσιο περιβαλλοντικής προστασίας. Με παρεμβάσεις όπως στον ορισμό της βιώσιμης ανάπτυξης ως βασική έννοια του σχεδίου νόμου και με την προσθήκη κατηγοριών προστατευόμενων περιοχών ( όπως ρέματα, αιγιαλός, τοπία).
- Αλλάζει η σύνθεση και ο ρόλος του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας ώστε να γίνει όργανο κοινωνικού διαλόγου και όχι όπως ήταν μέχρι τώρα όργανο κυβερνητικής πολιτικής. Ο πρόεδρος θα είναι επιστήμονας αναγνωρισμένου κύρους, ευρείας αποδοχής και εμπειρίας και όχι Γ. Γραμματέας του υπουργείου όπως προβλεπόταν με τον προηγούμενο νόμο. Καταργείται η τετραμελής εκτελεστική επιτροπή υπό την προεδρεία του Γ.Γ. Χωροταξίας που είχε καταλήξει να υποκαθιστά πλήρως το Εθνικό Συμβούλιο.
- Προβλέπεται σύσταση ειδικής επιτροπής για την σύνταξη κώδικα χωροταξίας και πολεοδομίας.
Με αυτό τον τρόπο, αλλάξαμε βελτιώνοντας τον νόμο 4269/2014 που αποτελεί μνημονιακή δέσμευση.
Πιο αναλυτικά οι σημαντικότερες αλλαγές, στις οποίες συμφωνήσαμε με τους θεσμούς και αποτυπώνονται στο σ/ν είναι:
- Η ενίσχυση του περιεχομένου της Εθνικής Χωρικής Στρατηγικής ώστε να αποτελέσει, εφόσον θεσμοθετηθεί, τη βάση συντονισμού των τομεακών πολιτικών παρέχοντας, μεταξύ άλλων, γενικές κατευθύνσεις χωρικής οργάνωσης, καθώς και κατευθύνσεις πολιτικής γης και αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας
- Η επαναφορά του όρου ‘Ειδικά Χωροταξικά Πλαίσια’
- Διατύπωση που προβλέπει τον συντονιστικό ρόλο των Περιφερειακών Χωροταξικών Πλαισίων, ώστε να περιοριστούν οι επικαλύψεις και συγκρούσεις σε σχέση με τις κατευθύνσεις των Ειδικών Χωροταξικών Πλαισίων για την κατανομή οικονομικών δραστηριοτήτων στον χώρο της περιφέρειας με στόχο την αποσαφήνιση / διευκόλυνση των χωροθετικών αποφάσεων
- Η διαμόρφωση μιας διαδικασίας προέγκρισης των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων στις περιπτώσεις όπου απαιτείται η τροποποίηση υφιστάμενων κανονιστικών διατάξεων. Απώτερος στόχος είναι η μετάθεση της εξέτασης των όρων και προϋποθέσεων έγκρισης των προτεινόμενων σχεδίων/ έργων στο αρχικό στάδιο της αδειοδοτικής διαδικασίας, ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια δικαίου των επενδυτών. Μετά από σχετική συνεννόηση με τα συναρμόδια υπουργεία από τη διαδικασία αυτή εξαιρούνται οι στρατηγικές επενδύσεις και τα δημόσια ακίνητα.
- Η αλλαγή συγκρότησης του Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας
- Η εισαγωγή του όρου της βιώσιμης ανάπτυξης στις έννοιες που περιλαμβάνει ο νόμος
- Τα Τοπικά Χωρικά Σχέδια που αντικαθιστούν τα Γενικά Πολεοδομικά Σχέδια και υιοθετούν αυστηρότερο προστατευτικό πλαίσιο.
- Αλλαγές επέρχονται και στα Ειδικά Χωρικά Σχέδια, ώστε να αποτραπεί το ενδεχόμενο εδραίωσης ενός παράλληλου συστήματος σχεδιασμού το οποίο διατηρούσε και ενίσχυε τις κατ’ εξαίρεση ρυθμίσεις με δυσμενείς επιπτώσεις τόσο στον χώρο, όσο και στην ασφάλεια δικαίου.
Στα «λοιπά άρθρα» ξεχωρίζουν 2 σημεία:
- Θεσμοθετούνται όροι και προϋποθέσεις εγκατάστασης πράσινων σημείων στις πόλεις.
- Προβλέπεται παράταση λειτουργίας Φορέων Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών, ώστε να συνεχιστεί η λειτουργία τους χωρίς πρόβλημα μέχρι την εξεύρεση νέας δομής με νομοθετική πρωτοβουλία που ήδη δρομολογείται από το ΥΠΕΝ.
· Περιλαμβάνονται μεταβατικές ρυθμίσεις για την καλύτερη υλοποίηση του νόμου για την Κοινωνική και Αλληλέγγυα Οικονομία.